مقدمه در مورد ویپ (VoIP)

به طور خلاصه، VoIP یا Voice Over IP، تکنولوژی انتقال صدا روی بستر شبکه است که امکان برقراری تماس‌های تلفنی را روی بستر شبکه IP فراهم می آورد.

تا ۳۰ سال پیش واژه‌ای به نام اینترنت وجود نداشت و ارتباط محاوره‌ای تنها از طریق شبکه عمومی تلفن (PSTN) امکان پذیر بود. همچنین ارسال داده به ویژه در فواصل دور هزینه ی بسیاری به دنبال داشت؛ اما در طی چند سال گذشته شاهد پدیده‌هایی جذاب بوده‌ایم؛ گسترش رایانه‌های شخصی، فناوری‌های جدید ارتباطی همچون تلفن‌های سلولی و بالاخره شبکه گسترده اینترنت.

نسل جدید ارتباطات از طریق چت و پست الکترونیکی برقرار شد و تجارت در سایه ی وب تولدی دوباره یافت. حال ما شاهد انقلابی واقعی در جهان ارتباطات هستیم. افراد با استفاده از رایانه شخصی یا تلفن همراه و اینترنت به امور کاری خویش می پردازند و یا بیشتر اوقات فراغت خود را در این دنیای بی کران سپری می‌کنند. تبادل اطلاعات (تصویر، صدا و مستندات) را به راحتی انجام می‌دهند و با استفاده از نرم افزارهای کاربردی از طریق اینترنت به گفتگو با یکدیگر می‌پردازند. تمامی این مسایل، امروزه در سایه یک تکنولوژی انجام می شود که گسترش روز افزونش تمامی ارتباطات را تحت الشعاع قرار داده و آن تکنولوژی VoIP است.

ویپ VoIP چیست و چگونه کار می‌کند؟

 صوت یا صدای انسان سیگنالی آنالوگ است. بنابراین در مبدأ از یک مبدل سیگنال آنالوگ به دیجیتال، استفاده می‌شود. با توجه به اینکه صوت می‌بایست جهت انتقال از طریق شبکه IP به بسته‌هایی از جنس دیتا تبدیل شوند، دیجیتال شدن سیگنال صوت باید انجام پذیرد. همانطور که در شکل زیر مشاهده می‌کنید در طی مراحل تبدیل آنالوگ به دیجیتال، کدک‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند که برای اطلاع از نحوه کارکرد کدک‌ها و انواع آن‌ها می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید. جزییات را در شکل زیر می‌توانید مشاهده نمایید.

محاسبه پهنای باند لازم برای مکالمات VoIP

در طرف مقابل پس از دریافت، عمل عکس انجام خواهد پذیرفت. سیگنال دیجیتال که از طریق شبکه IP انتقال یافته، در مقصد و توسط یک تبدیل کننده از حالت سیگنال دیجیتال به آنالوگ تبدیل می شود.

سیگنال دیجیتال بسیار ساده‌تر قابل کنترل است. فشرده سازی، مسیریابی، تبدیل آن به فرمتی مناسب و مقاوم در برابر نویز از مواردی است که کنترل آن ها در حالت دیجیتال ساده تر انجام می‌پذیرد.

روند انتقال دیتا در شبکه ویپ

ارزان بودن به کارگیری شبکه ی داده جهت انتقال صوت، استفاده بهینه از پهنای باند، توانایی ارسال با نرخ بیت‌های مختلف، امکان انتخاب کیفیت مکالمه و در نتیجه تعیین میزان هزینه از طرف کاربر و اضافه نمودن سرویس‌های جدید از مزایاي این تکنولوژی می‌باشند. این تکنولوژی همراه با مزایای بسیاری که ارائه می‌دهد، با توجه به ماهیت شبکه های IP، ریسک‌های امنیتی نیز در پی دارد و به کارگیري آن نباید بدون در نظر گرفتن ملاحظات امنیتی انجام شود. در ادامه به شرح مزایای این تکنولوژی پرکاربرد می‌پردازیم.

 مزایای ویپ (VoIP)

 از نقطه نظرهای متفاوتی می‌توان به بررسی مزایای این تکنولوژی پرداخت که بالطبع کاهش هزینه‌های جاری، از جمله جذاب‌ترین ویژگی‌های این تکنولوژی است که برخی از دلایل این امر عبارتند از:

۱. بی نیازی از سیم کشی مجزا

این تکنولوژی از بستر شبکه برای ارتباطات تلفنی استفاده می‌کند که هزینه ی کابل کشی مجزا را از میان می‌برد. هم چنین در صورت جابجایی محل کاربر، دیگر دردسر سیم کشی به مکان جدید وجود نخواهد داشت.

۲. کنفرانس‌های صوتی و تصویری

 سازمان‌هایی که برای انجام امور خود از برقراری کنفرانس‌ها در بستر VoIP استفاده می‌نمایند، از هزینه‌های برقراری ارتباطات تلفنی با توجه به مسافت‌های کاربران (حتی در ابعاد بین المللی) جلوگیری می‌کنند.

۳. ادغام دستگاه تلفن با کامپیوتر شخصی

 همان طور که می‌دانید امروزه استفاده از نرم افزارهای تلفنی (SoftPhone) در سازمان‌ها و حتی سیستم‌های خانگی به صورت روزافزون در حال گسترش می‌باشد. استفاده از این نرم افزارها جایگزینی برای IP-Phone به شمار می‌رود که تنها نیاز به Handset دارد. لذا بدین صورت می‌توانید از هزینه‌های موجود بکاهید.

۴. تماس کاربران خارج از سازمان به صورت رایگان به هر نقطه از دنیا

 کاربران این سیستم از طریق اینترنت قادر به تماس با سازمان مورد نظر خود می‌باشند. این ویژگی برای کارکنانی که خارج از محیط دفتر هستند، علاوه بر کسر هزینه‌ها موجب تسهیل تماس‌های تلفنی نیز می‌شود.

۵. گسترش آسان

 گسترش و افزودن کاربر در این سیستم‌ها به سادگی انجام پذیر است و برخلاف سیستم‌های پیشین نیاز به سیم کشی مجدد برای هر کاربر وجود ندارد.

۶. مدیریت متمرکز و آسان

مراکز تلفن مبتنی بر VoIP محیطی را تحت شبکه در اختیار کاربر قرار می‌دهند که از طریق آن می‌تواند تنظیمات را تغییر داده، کاربر اضافه کرده و یا گزارش گیری نماید.

همچنین از دیگر مزیت های ویپ می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ترکیب کارکردهای صدا و دیتا
• کاهش هزینه های مربوط به پشتیبانی و نگه داری به دلیل ادغام شبکه دیتا و شبکه تلفنی
• امکان ترکیب کردن محصولات تولید کنندگان مختلف (بدلیل استفاده از استاندارها جهانی و عدم وابستگی به روش‌های پیاده سازی)
• پویایی و پیشرفت روز افزون شبکه های ویپ
• قابليت برنامه‌نويسی راحت تر و توسعه و در نتیجه یکپارچگی با سیستم های مختلف
• پشتیبانی از كليه امكانات مخابراتی كنونی و حتی ارايه خدمات جديد، با هزينه‌ی بسيار پايين و سهولت اجرايی بالا

امکانات ویپ (VoIP)

برخی امکانات این سیستم جدید به شرح زیر می‌باشد:

۱. امکان ارائه شماره تلفن‌های داخلی به تعداد بالا

با توجه به ظرفیت سیستم تلفنی که راه اندازی شده است، می‌توانید تعداد مختلف داخلی‌ها را داشته باشید.

۲. امکان دریافت پیام صوتی (Voicemail)

با استفاده از این سرویس، در صورت عدم امکان پاسخگویی کاربر، می‌توان برای او پیام گذاشت. کاربر در زمان دلخواه قادر به شنیدن این پیام بوده و امکان ارسال پیام به ایمیل وی نیز امکان پذیر خواهد بود.

۳. ضبط مکالمات

 این امکان وجود دارد که تمامی مکالماتی که در بستر ویپ در سیستم شما صورت می‌گیرد، ضبط شده و در سیستم شما ذخیره گردند.

۴. تلفن های نرم افزاری (SoftPhone)

با نصب تلفن‌های نرم افزاری امکان دسترسی به داخلی‌های کاربران از طریق کامپیوتر فراهم می‌باشد. با استفاده از این ویژگی کاربرانی که خارج از محیط سازمان هستند، امکان ارتباط با سازمان را همچنان خواهند داشت. همچنین این امکان وجود دارد که از لپ تاپ یا موبایل به عنوان وسیله ارتباطی استفاده کرد.

۵. فکس یا Fax to Email

با استفاده از این ویژگی، قابلیت ارسال فکس‌های دریافتی به ایمیل وجود خواهد داشت. بدین صورت خدمت بزرگی به محیط زیست و صرفه جویی در مصرف کاغذ خواهد شد. از طرف دیگر ذخیره شدن اسنادی از این قبیل در ایمیل، دسترس پذیری آن ها را بالا می‌برد.

۶. VoiceMail to Fax

همانطور که قبلا نیز اشاره شده، این امکان نیز یکی دیگر از قابلیت‌هایی است که تکنولوژی VoIP در اختیار می‌گذارد که البته ملزم به وجود امکانات شبکه‌ای جهت فرستادن پیام‌های صوتی به ایمیل می‌باشد.

 ۷. Interactive Voice Response

این ویژگی (IVR) با تماس کاربران منوی صوتی را فراهم می‌کند تا برای اتصال به بخش مورد نظر شماره همان بخش را طبق پیامی که پخش می‌شود وارد کند. برای مثال در هنگام تماس با سازمانی که دارای بخش‌هایی از قبیل فروش، پشتیبانی، مالی و... است، ابتدا پیامی برای مخاطب پخش می‌شود که برای ارتباط با هر بخش شماره‌ای اعلام می‌شود. سپس کاربر با انتخاب شماره‌ها به بخش مورد نظرش هدایت می‌شود.

۸. صف انتظار

با استفاده از این ویژگی، در صورت اشغال بودن خط شما، تماس‌های مخاطبان شما از دست نرفته بلکه در صف قرار داده می‌شوند تا به هنگام آزاد شدن شماره شما، تماس برقرار شود.

۹. تنظیم ساعات اداری

این ویژگی هم یکی از موارد کاربردی در پیاده‌سازی سیستم‌های تلفنی سازمان‌ها به شمار می‌رود که در سیستم‌های مبتنی بر VoIP به راحتی قابل انجام خواهد بود.

 ۱۰. گزارش گیری

این امکان وجود دارد که تمام تماس‌های کاربران به صورت گزارش در این سیستم ذخیره شود که در نظارت بر تماس‌ها و ارائه گزارش‌هایی که بیانگر نحوه پاسخگویی و تعداد تماس‌هاست، مفید می‌باشد.

 محدودیت‌های ویپ (VoIP)

تکنولوژی VoIP دارای محدوديت‌های مختص به خود است كه در ادامه به برخی از آن ها اشاره می‌گردد.

  مهمترين مسئله در ارتباط کيفيت صدا است. در دنيای واقعی شرايط به گونه‌ای‌ است که تضمین کیفیت بالای تماس‌ها، کاری سخت و نیازمند درست کار کردن عوامل مختلف است.

همانطور که پیشتر اشاره شد، تکنولوژی ویپ، ‌صوت را به داده ديجيتال تبديل و پس از قرار دادن در بسته‌های اطلاعاتی آن ها را از طريق شبکه IP، ارسال می‌نمايد. همانند ساير نوع‌های داده، بسته‌های اطلاعاتی ممكن است با همان اولويتی كه ارسال شده‌اند به مقصد نرسند. سيستم دريافت كننده قادر به بازسازی مجدد بسته‌های اطلاعاتی صرف‌نظر از اولويت دريافت آن ها می‌باشد. ماهيت تبديل صوت به صورت بلادرنگ است و اين بدان معنی است كه در صورتی كه بسته های اطلاعاتی با اولويت ارسال در مقصد دريافت نشوند،‌ در زمان بازسازی مجدد داده (تبديل داده ديجيتال به صوت) سكوت را شاهد خواهيم بود؛ برای غلبه بر این مشکل تمهیداتی از قبیل استفاده از پروتکل‌های RTCP ارائه شده است که مسایلی از این دست پیش نخواهد آمد. فشرده سازی و برگرداندن داده به حالت اوليه، سربار پردازشی مختص به خود را خواهد داشت. علاوه بر اين، فشرده سازی افت كيفيت صدا را به دنبال خواهد داشت.

سيستم‌های مبتنی بر VoIP، در صورت قطع جريان برق آسیپ پذیر خواهند بود؛ البته برای این مشکل نیز تمهیداتی اندیشیده شده است که یکی از ساده‌ترین‌های آن استفاده از UPS در مواقع قطع برق است تا امکان برقراری تماس همچنان وجود داشته باشد. اما در سیستم‌های پیشین و سنتی در صورت قطع جريان برق امكان استفاده از تلفن‌های قديمی وجود خواهد داشت چراكه شركت‌های مخابراتی، الكتريسيته را بر روی خطوط تلفن ارسال می‌نمايند. بدين ترتيب، حتی در صورت قطع جريان برق، تلفن معمولاً فعال و قابل استفاده خواهد بود چراكه برق تلفن از يك منبع ديگر تامين می‌گردد.

در انتها نمونه‌هایی از ساختار سیستم‌های مبتنی بر ویپ برای سازمان کوچک و ساختار VoIP برای سازمان بزرگتر آورده شده است.